Wat is valbeveiliging? Wet- en regelgeving bij werken op hoogte

Onder valbeveiliging vallen de maatregelen die je kunt treffen om vallen te voorkomen. Veelal wordt een onderscheid gemaakt tussen twee soorten valbeveiliging:

• Maatregelen waarmee wordt voorkomen dat men van een hoogte valt, zoals bijvoorbeeld een hekwerk, overstapplatform of leuning.
• Maatregelen waarbij de krachten die bij een eventuele val worden gebroken, zoals een anker met een vallijn.

Hoewel de meeste mensen pas denken aan valbeveiliging bij werken op hoogte, kan een val van een keukentrapje natuurlijk ook al vervelende gevolgen opleveren. Wel zijn valongelukken vanaf grotere hoogte procentueel vaker fataal. Om die reden zijn de valbeveiligingsmiddelen die Simplified Safety aanbiedt voornamelijk gericht op valbeveiliging op hoogte.

Valbeveiliging op hoogte

De producten die verkrijgbaar zijn voor valbeveiliging op hoogte zijn onder te verdelen in:

• Permanente valbeveiliging
• Tijdelijke valbeveiliging

Permanente maatregelen die men kan treffen om vallen op hoogte te voorkomen zijn het plaatsen van dakrandbeveiliging, een overstapplatform om luchtkanalen op het dak te overbruggen of doorvalbeveiliging voor lichtkoepels.

Tijdelijke maatregelen die men kan treffen zijn het gebruik (mobiele) ankerpunten en lijnsystemen op het dak. Hieraan kan men zich zekeren en toch vrij bewegen op het dak.

Naast permanente en tijdelijke valbeveiligingsproducten kan ook een onderscheid worden gemaakt tussen individuele valbeveiliging en collectieve valbeveiliging.

Individuele valbeveiliging	Collectieve valbeveiliging
Permanente valbeveiliging	Tijdelijke valbeveiliging

Permanente valbeveiliging

Onder permanente valbeveiliging vallen maatregelen die voor langere tijd worden geïnstalleerd. Hieronder valt dakrandbeveiliging als KeeGuard, de doorvalbeveiliging KeeDome voor lichtkoepels en lichtstraten of een overstapplatform om leidingen en buizen op het dak te overbruggen.

Tijdelijke valbeveiliging

Tijdelijke valbeveiliging is zoals de naam als zegt tijdelijk van aard. Hierbij wordt gebruikgemaakt van bijvoorbeeld een vrij opgelegd anker, waaraan een vallijn kan worden vastgemaakt. Nadat de werkzaamheden zijn afgerond, kan het anker weer worden verwijderd.

Individuele valbeveiliging

Individuele valbeveiliging is erop gericht om één persoon te beschermen tegen valgevaar. Dit kan een doodgewicht ankerpunt zijn.

Collectieve valbeveiliging

Collectieve valbeveiliging beschermt meerdere mensen tegelijk tegen valgevaar. Dit kunnen overstapplatforms zijn of dakrandbeveiliging zijn op een dak of een KeeGate veiligheidspoort bij een kooiladder.

Wet- en regelgeving valbeveiliging

Is valbeveiliging verplicht?

In de Nederlandse wet- en regelgeving wordt valbeveiliging niet expliciet genoemd. Wél is het bij wet verplicht om als werkgever of opdrachtgever de medewerkers een veilige werkplek te bieden. Hierdoor zijn werkgevers en opdrachtgevers verantwoordelijk voor de veiligheid van mensen die op hoogte werken. Dit heeft alles te maken met aansprakelijkheid.

De opdrachtgever voor werk op het dak is namelijk aansprakelijk bij een incident wanneer hij niet zorgt voor een veilige werkomgeving. Deze opdrachtgever kan de eigenaar van het pand zijn, maar ook de aannemer die zijn personeel op het dak tewerkstelt.

Wanneer een medewerker bij een dakrand of bij een lichtkoepel een reparatie moet uitvoeren, moeten er maatregelen worden getroffen om hem te beschermen tegen valgevaar. Hiervoor zijn diverse toepassingen mogelijk, zoals bijvoorbeeld individuele valbeveiligingsmiddelen of collectieve valbeveiliging.

Procedures en regelgeving valbeveiliging

De keuze voor de juiste vorm van valpreventie is afhankelijk van veel factoren en vraagt om vakkundige installatie en periodieke inspecties en onderhoud. Daarnaast is het belangrijk dat medewerkers die op het dak werken regelmatig trainingen volgen om op de hoogte te blijven van de actuele procedures en regelgeving.

Bij de regelgeving omtrent werken op hoogte en valpreventie komen regels en wetten bijeen uit verschillende wetboeken en besluiten. Zo is er de Arbeidsomstandighedenwet en het Burgerlijk Wetboek, maar ook het Bouwbesluit en het Arbeidsomstandighedenbesluit (ARBO). Samen zorgen deze regels en wetten dat medewerkers veiliger hun werk kunnen verrichten.

Arbeidsomstandighedenbesluit (ARBO)

De actuele wetgeving omtrent ‘Voorkomen valgevaar’ is terug te vinden in Artikel 3.16 en Artikel 5.2 van het Arbeidsomstandighedenbesluit.

Arbeidsomstandighedenbesluit 3.16 beschrijft een risicovolle situatie voor valgevaar als volgt: er is sprake van valgevaar bij aanwezigheid van risico verhogende omstandigheden, zoals openingen in vloeren, of wanneer het risico bestaat om 2,5 meter of meer naar beneden te vallen.

Toch kunnen ook werkzaamheden onder de 2,5 meter hoogte al risico’s met zich meebrengen, denk maar aan een keukentrapje. Ook kunnen situaties voorkomen waarbij men werkt boven (water)wegen of met risicovolle gereedschappen of machines. In al die gevallen geldt dat een veilige werksituatie van primair belang is.

Artikel 5.2 van de arbowetgeving benadrukt dat de arbeidsplaats zodanig moet zijn ingericht dat de fysieke belasting geen gevaren met zich mee kan brengen voor de veiligheid en de gezondheid van de werknemer. Ook moet de werknemer beschikken over de hulpmiddelen en persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s) om hem tegen risicovolle factoren te beschermen.

Regelgeving veilig werken op hoogte

Regels die moeten worden opgevolgd bij het werken op hoogte zijn de volgende:

Veilige 4-meterzone

Op platte daken mag men werken zonder valpreventiemiddelen wanneer men in een “veilige 4-meterzone” blijft. Dit is het oppervlak waarbij men minstens vier meter van een dakrand, lichtkoepel of lichtstraat blijft. Wel moet hierbij een duidelijke markering zijn aangebracht, zoals bijvoorbeeld een kettingmarkering of looppad.

Regelgeving hoogte borstwering

Een borstwering is officieel “het gedeelte van een muur dat zich tussen de vloer en de onderkant van het kozijn bevindt”. Daarnaast wordt deze term gebruikt als benaming voor een opstaande dakrand. Met betrekking tot veiligheid moet deze een bepaalde hoogte hebben die wettelijk is vastgelegd.

Is de hoogte van de rand tot één meter hoog? Dan is een afscheiding niet noodzakelijk. Bij een hoogte van 1 tot 13 meter volstaat een afscheiding van één meter hoogte. Boven 13 meter moet de afscheiding 1.20 meter hoog zijn. De hoogte van de afscheiding geldt vanaf het dakoppervlak (dus opstaande rand + afscheiding) tot de bovenkant van het hekwerk.

Trappen en ladders

Het gebruik van trappen en ladders is ook aan bepaalde veiligheidsregels gebonden. Daarbij staat een veilige werkomgeving altijd centraal. Ladders en trappen moeten zodanig worden geplaatst dat bij gebruik de stabiliteit altijd is gewaarborgd. De steunpunten van draagbare ladders en trappen moeten worden geplaatst op een stabiele, stevige en onbeweeglijke ondergrond van voldoende omvang, zodat de sporten horizontaal blijven. Ook kan het nodig zijn hiervoor de ladder aan boven- en/of onderkant vast te zetten. De ladderbomen van toegangsladders moeten tenminste 1 meter uitsteken boven het toegangsniveau.

Bij kooiladders kunnen extra veiligheidsmaatregelen worden getroffen, zoals de plaatsing van een stalen toegangspoortje.

Markering

Markering is een effectieve manier om risicofactoren aan te geven. Zeker bij werken op een dak kan het aangeven van potentieel valgevaar van levensbelang zijn. Markeringen zijn er in diverse soorten. Zo kan met markering de veilige 4-meterzone worden afgebakend of kan een dakluik of lichtkoepel worden aangegeven.

Een andere vorm van markering is een looppad over een dak. Deze markeert een veilige looproute om jezelf over het dak te begeven.

10 Vragen die u zichzelf moet stellen voordat u op het dak gaat werken

1. Wie voert de Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) uit?
2. Welke specifieke wensen zijn er m.b.t. werkzaamheden op het dak en valpreventie?
3. Wat zijn de risicofactoren op het dak? (dakranden, lichtkoepel, lichtstraten, kooiladder, leidingen, luchtkanalen)
4. Welke opties zijn er om deze risico’s te elimineren?
5. Kan de veilige 4-meterregel worden gehandhaafd?
6. Hoe frequent wordt er op het dak gewerkt?
7. Zijn er reeds protocollen opgesteld?
8. Zijn de personen die op het dak gaan werken op de hoogte van de actuele wet- en regelgeving?
9. Hoeveel mensen moeten worden beschermd tegen valgevaar?
10. Voldoen de Persoonlijke BeschermingsMiddelen (PMS’s) voor de werkzaamheden? (geen beschadigingen)

Statistieken en risico’s valongelukken

Nederland kende decennialang een daling van het aantal ernstige arbeidsongevallen. Dit kwam door de komst van veiliger machines en betere regelgeving, waaronder de arbowetgeving. De meeste arbeidsongevallen vinden plaats in de sectoren industrie (26%), bouwnijverheid (19%), handel (13%) en transport en opslag (11%).¹

Hoewel de Nederlandse arbowetgeving elke werkgever/opdrachtgever gebiedt om elke werknemer/onderaannemer een veilige werkplek te bieden, laat de veiligheid nog vaak te wensen over. Zeker bij risicovol werk zoals werken op hoogte, worden de risico’s onderschat en wordt de verplichting tot het gebruiken of dragen van valbescherming regelmatig genegeerd.

Ondanks de regelgeving neemt het aantal arbeidsongevallen nog altijd toe. Uit cijfers van de Inspectie SZW blijkt dat het aantal meldingen van een arbeidsongeval is gestegen van 4368 in 2018 naar 4474 in 2019. In 2019 overleden 69 mensen als gevolg van een ongeval tijdens het werk.

De voordelen van samenwerken met Simplified Safety

Samenwerken met Simplified Safety heeft een aantal voordelen. Niet alleen hebben we jarenlange ervaring op het gebied van valbeveiliging, we zijn ook op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen in de markt. Daarnaast hebben als doel om de wereldwijde standaard van valbeveiligingsproducten te overstijgen in kwaliteit en duurzaamheid. Samengevat kunt u het volgende verwachten als u met Simplified Safety een samenwerking aangaat:

Eenvoudige service: we houden ervan om alles begrijpelijk en overzichtelijk te houden, zowel voor onszelf als voor onze klanten.

Open en eerlijke communicatie: we willen graag onze klanten helpen een veilige werkplek op hoogte te bieden voor hun werknemers. Hiervoor doen we alles wat we kunnen om onze klanten zo goed mogelijk terzijde te staan. Samen inventariseren we wat voor u de meest effectieve en kostentechnische oplossing is.

Deskundigheid: ons personeel heeft jarenlange ervaring en wordt bovendien voortdurend bijgeschoold om op de hoogte te blijven van ontwikkelingen in de markt en actuele wet- en regelgeving. Op die manier kunnen we u het best adviseren.

Kwalitatieve producten: Simplified Safety heeft als doel om de wereldwijde kwaliteitsstandaard te overtreffen. Dit betekent dat we er voortdurend naar streven om u te laten profiteren van valbeveiligingsproducten met een uitstekende kwaliteit.

Breed assortiment: we verkopen niet alleen veiligheidstoepassingen voor op het dak. Veel van onze producten zijn ook toepasbaar bij machines, zoals overstapplatforms of metalen veiligheidspoortjes. Ook kunnen we kantelhekken voor mezzanines leveren, zodat ook daar uw personeel beschermd is tegen valgevaar.

Uw veiligheid is onze voldoening: niet alleen voelen wij ons verantwoordelijk voor uw veiligheid, we hebben ook enorm veel plezier ons werk. Het is onze natuur om met u mee te denken en samen tot de beste oplossingen te komen. Bent u blij dat uw project succesvol is afgerond en dat uw werknemers veilig op het dak kunnen werken? Dan zijn we beiden voldaan!

Breed assortiment: we verkopen niet alleen veiligheidstoepassingen voor op het dak. Veel van onze producten zijn ook toepasbaar bij machines, zoals overstapplatforms of metalen veiligheidspoortjes. Ook kunnen we kantelhekken voor mezzanines leveren, zodat ook daar uw personeel beschermd is tegen valgevaar.

Maatwerk: veel van onze producten zijn universeel toepasbaar. Toch vragen sommige situaties om maatwerk. Ook daarbij kunnen we u met raad en daad helpen om een goede oplossing te creëren voor uw situatie. Hebt u bijvoorbeeld een lichtstraat met afwijkende maten op het dak die beveiligd moet worden tegen doorvallen? Dan zorgen wij dat u een passende oplossing krijgt.